वातो रुक्षान्नपानानि लङ्घनं प्रमिताशनम्
क्रियाऽतियोगः शोकश्च वेगनिद्रा विनिग्रहः 1
नित्यं रोगो रतिर्नित्यं व्यायामो भोजनाल्पता
भीतिर्धनादिचिन्ता च कार्श्यकारणमीरितम 2
शुष्कस्फिगुदरग्रीवा धमनीजालसन्ततिः
त्वगस्थिशोषोऽतिकृशः स्थूलपर्वाननो मतः 3
प्लीहकासक्षयश्वासगुल्मार्शांस्युदराणि च
भृशं कृशं प्रधावन्ति रोगाश्च ग्रहणीमुखाः
कश्चिदन्यः कृशोऽतीव बलवान्दृश्यते तदा 4
आधानसमये यस्य शुक्रभागोऽधिको भवेत
मेदोभागस्तु हीनः स्यात्स कृशोऽपि महाबलः 5
मेदसस्त्वधिको यस्य शुक्रभागोऽल्पको भवेत
स स्निग्धोऽपि सुपुष्टोऽपि बलहीनो विलोक्यते 6
रुक्षान्नादिनिमित्ते तु कृशे युञ्जीत भेषजम
बृंहणं बलकृद् वृष्यं तथा वाजीकरञ्च यत 7
पीताऽश्वगन्धा पयसाऽद्धमासं घृतेन तैलेन सुखाम्बुना वा
कृशस्य पुष्टिं वपुषो विधत्ते बालस्य सस्यस्य यथाऽम्बुवृष्टिः 8
अश्वगन्धस्य कल्केन क्वाथे तस्मिन्पयस्यपि
सिद्धं तैलं कृशाङ्गानामभ्यङ्गादङ्गपुष्टिदम 9
पुष्टिकृद्वालरोगोक्तमश्वगन्धाघृतं भजेत
वाजीकरोदितं तद्वदश्वगन्धाघृतादिकम 10
स्वभावादतिकार्श्योयः स्वभावादल्पपावकः
स्वभावादबलो यश्च तस्य नास्ति चिकित्सितम 11
इति चत्वारिंशत्तमः कार्श्याधिकारः समाप्तः 40
क्रियाऽतियोगः शोकश्च वेगनिद्रा विनिग्रहः 1
नित्यं रोगो रतिर्नित्यं व्यायामो भोजनाल्पता
भीतिर्धनादिचिन्ता च कार्श्यकारणमीरितम 2
शुष्कस्फिगुदरग्रीवा धमनीजालसन्ततिः
त्वगस्थिशोषोऽतिकृशः स्थूलपर्वाननो मतः 3
प्लीहकासक्षयश्वासगुल्मार्शांस्युदराणि च
भृशं कृशं प्रधावन्ति रोगाश्च ग्रहणीमुखाः
कश्चिदन्यः कृशोऽतीव बलवान्दृश्यते तदा 4
आधानसमये यस्य शुक्रभागोऽधिको भवेत
मेदोभागस्तु हीनः स्यात्स कृशोऽपि महाबलः 5
मेदसस्त्वधिको यस्य शुक्रभागोऽल्पको भवेत
स स्निग्धोऽपि सुपुष्टोऽपि बलहीनो विलोक्यते 6
रुक्षान्नादिनिमित्ते तु कृशे युञ्जीत भेषजम
बृंहणं बलकृद् वृष्यं तथा वाजीकरञ्च यत 7
पीताऽश्वगन्धा पयसाऽद्धमासं घृतेन तैलेन सुखाम्बुना वा
कृशस्य पुष्टिं वपुषो विधत्ते बालस्य सस्यस्य यथाऽम्बुवृष्टिः 8
अश्वगन्धस्य कल्केन क्वाथे तस्मिन्पयस्यपि
सिद्धं तैलं कृशाङ्गानामभ्यङ्गादङ्गपुष्टिदम 9
पुष्टिकृद्वालरोगोक्तमश्वगन्धाघृतं भजेत
वाजीकरोदितं तद्वदश्वगन्धाघृतादिकम 10
स्वभावादतिकार्श्योयः स्वभावादल्पपावकः
स्वभावादबलो यश्च तस्य नास्ति चिकित्सितम 11
इति चत्वारिंशत्तमः कार्श्याधिकारः समाप्तः 40
